Το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων χρησιμοποιεί ως κύριο δίαυλο των θεσμικών του σχέσεων με τα πανεπιστημιακά ιδρύματα το Πρόγραμμα για τη Γνώση το οποίο έχει θεσπίσει και το οποίο περιλαμβάνει τρία διαφορε­τικά προγράμματα:

—     το EIBURS, το Πρόγραμμα Χρηματοδότησης Πανεπιστημιακής Έρευνας της ΕΤΕπ (EIB University Research Sponsorship Programme),

—     το STAREBEI (STAges de REcherche BEI), ένα πρόγραμμα χρηματοδότησης νέων ερευνητών που εργάζονται σε κοινά ερευνητικά έργα της ΕΤΕπ και πανεπιστημίων, και

—     το EIB University Networks, έναν μηχανισμό συνεργασίας για πανεπιστημιακά δίκτυα που έχουν χαρακτηριστικά ιδιαιτέρως συναφή προς τους σκοπούς του ομίλου ΕΤΕπ.

Το πρόγραμμα EIBURS επιχορηγεί πανεπιστημιακά ερευνητικά κέντρα που πραγματοποιούν έρευνα σε θέματα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για την Τράπεζα. Οι χορηγίες της ΕΤΕπ, οι οποίες ανέρχονται σε ποσό μέχρι 100 000 ευρώ ετησίως και έχουν τριετή διάρκεια, παρέχονται κατόπιν διαγωνισμού σε ενδιαφερόμενα πανεπιστημιακά τμήματα ή ερευνητικά κέντρα συνδεόμενα με πανεπιστήμια στην ΕΕ και στις υποψήφιες ή δυνητικά υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ χώρες τα οποία έχουν αναγνωρισμένη εξειδίκευση στους τομείς της επιλογής της ΕΤΕπ, με σκοπό να τα βοηθήσουν να διευρύ­νουν τις δραστηριότητές τους στους τομείς αυτούς. Οι επιτυχόντες αναλαμβάνουν σειρά υποχρεώσεων (παραγωγή ερευ­νητικού έργου, διοργάνωση μαθημάτων και σεμιναρίων, δικτύωση, διάδοση των αποτελεσμάτων κ.λπ.) που καθορίζονται σε σύμβαση με την Τράπεζα.

Για το ακαδημαϊκό έτος 2014/2015, το πρόγραμμα EIBURS επέλεξε τρεις νέους άξονες έρευνας:

1)      Οικονομική ανάλυση των επενδύσεων σε ενεργειακή απόδοση (ΕΑ)

Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης (ΕΑ) της οικονομίας είναι ο πιο προφανής τρόπος για την επίτευξη των ενερ­γειακών και περιβαλλοντικών στόχων, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού. Ωστόσο, τα σημερινά επίπεδα των επενδύσεων δεν φαίνεται να είναι τα βέλτιστα από οικονομική σκοπιά. Η καλύτερη κατανόηση των οικονομικών πτυχών της ΕΑ μπορεί να συμβάλει στην εξεύρεση τρόπων για την ενίσχυση του επενδυτικού δυνα­μικού του τομέα της ΕΑ σε μια οικονομία.

Το πανεπιστημιακό ερευνητικό κέντρο που θα επιχορηγηθεί μέσω του EIBURS καλείται να καταρτίσει ένα ερευνητικό πρόγραμμα με σκοπό να αναπτύξει ένα γενικό πλαίσιο για την ανάλυση της επίδρασης που έχουν οι επενδύσεις ΕΑ στην ευημερία και να το εφαρμόσει για την ανάλυση κόστους-ωφέλειας διαφόρων τύπων επενδύσεων (συμπεριλαμβανο­μένων επενδύσεων σε νέα στοιχεία ενεργητικού και επενδύσεων για την αποκατάσταση υφιστάμενων εγκαταστάσεων). Θα πρέπει να αναλύσει τα μη οικονομικής φύσης εμπόδια στις επενδύσεις ΕΑ (π.χ. διχασμός των κινήτρων, έλλειψη πληρο­φόρησης, οργανωτικές αδυναμίες) και τρόπους υπέρβασής τους. Θα πρέπει επίσης να εξετάσει τις ανάγκες και τις δυνατότητες δημόσιας παρέμβασης και να αντλήσει διδάγματα από τις διάφορες πολιτικές που αποσκοπούν στη βελτίωση της ΕΑ. Πρέπει ειδικότερα να αναλύσει τη χρησιμότητα των πολιτικών που έχουν στόχο να διευκολύνουν την πρόσβαση σε χρηματοδότηση ή να αναπτύξουν ειδικά χρηματοπιστωτικά εργαλεία για τη στήριξη των επενδύσεων στην ΕΑ.

Το έργο μπορεί να περιλαμβάνει και άλλες δραστηριότητες τις οποίες το πανεπιστημιακό κέντρο θα ήταν διατεθειμένο να αναλάβει, με τη βοήθεια της επιχορήγησης, στον εν λόγω ερευνητικό τομέα, όπως π.χ.:

—     διοργάνωση μαθημάτων και σεμιναρίων,

—     δημιουργία βάσεων δεδομένων,

—     έρευνες πεδίου.

2)      Δημογραφικές αλλαγές στην ΕΕ, υπερήλικες και ανάγκη για καινοτόμα πρότυπα αποτελεσματικότερης φροντίδας για τους ηλικιωμένους

Οι δημογραφικές αλλαγές θα αποτελέσουν καίρια πρόκληση στην ΕΕ κατά τις προσεχείς δεκαετίες. Σε μερικές ευρω­παϊκές χώρες η ταχεία αύξηση του δείκτη εξάρτησης ηλικιωμένων θα έχει ως αποτέλεσμα έως το 2050 σε κάθε συνταξιούχο να αντιστοιχούν μόλις δύο εργαζόμενοι. Επιπλέον, η ηλικιακή ομάδα των υπερηλίκων (άνω των 80 ετών) θα αυξηθεί δυσανάλογα. Η αύξηση του δείκτη προβλέπεται ότι θα επέλθει κυρίως την περίοδο έως το 2030, κατά την οποία αναμένεται να σημειωθεί ο ταχύτερος ρυθμός γήρανσης του πληθυσμού.

Η οικονομική επιβάρυνση της κοινωνίας λόγω της γήρανσης του πληθυσμού είναι διττή: πίεση στα συνταξιοδοτικά συστήματα και αύξηση των δαπανών υγείας. Σύμφωνα με αναλύσεις, οι δημογραφικές εξελίξεις αναμένεται να οδηγή­σουν σε αύξηση των δημόσιων δαπανών υγείας κατά σχεδόν 2 % του ΑΕΠ κατά μέσο όρο στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ την περίοδο μεταξύ 2007 και 2060.

Ως εκ τούτου, η εξεύρεση τρόπων για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα και να βελτιωθεί η σχέση κόστους-απόδοσης της μακροχρόνιας φροντίδας των ηλικιωμένων είναι σήμερα καίριο ζήτημα στην ΕΕ και εκτός αυτής. Το πανεπιστημιακό ερευνητικό κέντρο που θα επιχορηγηθεί μέσω του EIBURS καλείται να καταρτίσει ένα ερευνητικό πρόγραμμα με σκοπό να αξιολογήσει παραδοσιακές και καινοτόμες προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού. Προχωρώντας σε βαθύτερη ανάλυση, θα πρέπει να εξετάσει τα ακόλουθα ενδιαφέροντα ζητήματα σε σχέση με τη γήρανση του πληθυσμού:

—     Δημοσιονομικές ανάγκες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης στις διάφορες χώρες της ΕΕ κατά την επόμενη εικοσαετία, για την κάλυψη των αναγκών ενός γηράσκοντος πληθυσμού, και ιδίως της ηλικιακής ομάδας των υπερηλίκων.

—     Στρατηγική και ετοιμότητα των χωρών της ΕΕ για την αντιμετώπιση των αναγκών σε υποδομές και σε ανθρώπινο δυναμικό.

—     Οργανωτικά πρότυπα (συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα) και τεχνολογίες για την παροχή υπηρεσιών που θα αποκτήσουν αυξημένη σημασία.

—     Απαιτούμενες δαπάνες και χρηματοπιστωτικά μέσα για τη δημιουργία και συντήρηση υποδομών φροντίδας.

—     Στρατηγικές για την υλοποίηση επιτυχημένων προτύπων φροντίδας και την εφαρμογή τους σε ευρύτερη κλίμακα στο μέλλον.

Οι δραστηριότητες και τα παραδοτέα του έργου πρέπει να περιλαμβάνουν τα εξής:

—     ποιοτική και ποσοτική έρευνα (μεταξύ άλλων, έρευνες πεδίου, συνεντεύξεις, επισκόπηση της βιβλιογραφίας κ.λπ.),

—     εκθέσεις, ενδελεχείς αναλύσεις πολιτικής και υποδείγματα για την πρόβλεψη χρηματοδοτικών αναγκών,

—     διοργάνωση σεμιναρίων και εκδηλώσεων για τη διάδοση των αποτελεσμάτων της έρευνας,

—     δημιουργία βάσεων δεδομένων.

3)      Επίδραση της μικροχρηματοδότησης στη χρηματοπιστωτική και κοινωνική ένταξη στη Ευρώπη

Η χρηματοπιστωτική και κοινωνική ένταξη αποτελεί σημαντικό θέμα πολιτικής στην Ευρώπη και είναι ένας από τους στόχους της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2020. Η μικροχρηματοδότηση στις διάφορες μορφές της — μικροπιστώσεις, μικροαποταμίευση, μικροασφάλιση κ.λπ.— θεωρείται γενικά ότι βελτιώνει τους βιοτικούς πόρους, μειώνει την ευπάθεια και προάγει την κοινωνική και την οικονομική χειραφέτηση.

Στην Ευρώπη η μικροχρηματοδότηση συμβάλλει επίσης σημαντικά στην κάλυψη του κενού μεταξύ του παραδοσιακού χρηματοπιστωτικού τομέα —ο οποίος συχνά διστάζει πολύ να εξυπηρετήσει τα άτομα και τους μικροεπιχειρηματίες που θεωρείται ότι παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο και χαμηλή ελκυστικότητα από επιχειρηματική σκοπιά— και τους περιφε­ρειακούς και εθνικούς φορείς κοινωνικής πολιτικής, οι οποίοι συχνά τείνουν να δώσουν προτεραιότητα στη στήριξη των ασθενέστερων ομάδων, αλλά χωρίς να διαθέτουν σαφή στρατηγική για να ενθαρρύνουν μια ενεργητική στάση κατά του αποκλεισμού. Συνεπώς, η μικροχρηματοδότηση μπορεί να θεωρηθεί ως δραστηριότητα που μπορεί να έχει θετική επίδραση στη χρηματοπιστωτική ένταξη και να χρησιμεύσει ως σημαντικό εργαλείο για τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής.

Παραδείγματα μικροχρηματοδοτικών σχημάτων που καλύπτουν το σύνολο της ΕΕ είναι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Μικροχρηματοδοτήσεων Progress, που συστάθηκε το 2010, και το μικροχρηματοδοτικό σκέλος του Ευρωπαϊκού Προγράμματος για την Απασχόληση και την Κοινωνική Καινοτομία (EaSI), που ανακοινώθηκε το 2013.

Το πανεπιστημιακό ερευνητικό κέντρο που θα επιχορηγηθεί στο πλαίσιο του EIBURS καλείται να καταρτίσει ένα ερευ­νητικό πρόγραμμα με άξονα τα κατωτέρω βασικά ζητήματα, στηριζόμενο κυρίως στην ευρωπαϊκή εμπειρία:

—     Με ποιους τρόπους φαίνεται να επηρεάζει η χρηματοπιστωτική ένταξη την κοινωνική ένταξη και αντιστρόφως; Πώς μπορεί να εκφραστεί σε ποσοτικούς όρους και να μετρηθεί, σε μικροοικονομικό και μακροοικονομικό επίπεδο, η επίδραση της μικροχρηματοδότησης στη χρηματοπιστωτική και κοινωνική ένταξη (π.χ. συμβολή της μικροχρηματο- δότησης στη δημιουργία επιχειρήσεων και στην έξοδο από την ανεργία);

—     Πώς σχετίζονται μεταξύ τους η τιμολόγηση των μικροδανείων, ο προσιτός χαρακτήρας των πιστώσεων και η χρηματοπιστωτική και κοινωνική ένταξη;

—     Πώς επηρεάζει η τιμολόγηση των δανείων τη ζήτηση και την προσφορά μικροπιστώσεων, και ιδίως των μικροπιστώ- σεων που παρέχονται σε ευάλωτες κατηγορίες δανειοληπτών;

—     Ποια είναι η σχετική συμβολή των διαφόρων μικροχρηματοπιστωτικών προϊόντων (π.χ. των πιστώσεων, αποταμιεύσεων και ασφαλίσεων) στη χρηματοπιστωτική και κοινωνική ένταξη;

—     Σε τι διαφέρουν οι μικροπιστώσεις προς επιχειρήσεις από τις μικροπιστώσεις προς μεμονωμένα άτομα, όσον αφορά την επίδραση στη χρηματοπιστωτική και κοινωνική ένταξη;

—     Ποιες διαφορές παρατηρούνται στον βαθμό χρηματοπιστωτικής και κοινωνικής ένταξης σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο ανά την ΕΕ; Πώς συνδέεται ο βαθμός χρηματοπιστωτικής και κοινωνικής ένταξης με τον βαθμό ανάπτυξης των αντίστοιχων χρηματοπιστωτικών αγορών γενικά και των μικροχρηματοπιστωτικών αγορών ειδικότερα;

Οι προτάσεις που θα υποβληθούν θα πρέπει να επικεντρώνονται κυρίως στα 28 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι υποψήφιοι ενθαρρύνονται να αναπτύξουν συνεργασίες με άλλα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα που διαθέτουν εμπειρία στον τομέα της χρηματοπιστωτικής ένταξης γενικά και της μικροχρηματοδότησης ειδικότερα.

Το έργο μπορεί να περιλαμβάνει και άλλες δραστηριότητες τις οποίες το πανεπιστημιακό ερευνητικό κέντρο θα ήταν διατεθειμένο να αναλάβει, με τη βοήθεια της επιχορήγησης, στον εν λόγω ερευνητικό τομέα, όπως π.χ.:

—     διοργάνωση μαθημάτων και σεμιναρίων,

—     δημιουργία βάσεων δεδομένων,

—     έρευνες πεδίου.

Οι προτάσεις πρέπει να υποβληθούν στην αγγλική ή στη γαλλική γλώσσα. Η προθεσμία υποβολής των προτάσεων λήγει στις 30 Σεπτεμβρίου 2014. Οι προτάσεις που θα υποβληθούν μετά την ημερομηνία αυτή δεν θα ληφθούν υπόψη. Οι προτάσεις πρέπει να αποσταλούν στην κατωτέρω διεύθυνση:

Σε ηλεκτρονική μορφή:

events.eibinstitute@eib.org

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία επιλογής του προγράμματος EIBURS και με τα λοιπά προγράμματα και μηχανισμούς, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκεφθούν την ιστοσελίδα http://institute.eib.org/